Afganistan kadınların özgürlük alanlarını kısıtlamaya devam ediyor. Devlet, ülkedeki tüm kuaför ve güzellik salonlarının kapatılmasına karar verdi. Haberin duyulması üzerine Marie Claire, yasağı yakından konuşmak için Afganistan’a bir muhabir göndererek ülkede güzellik salonu işleten kadınlarla konuştu.
Röportajda ilk olarak, tüm sokaklarda uzun siyah çarşaflı ve yalnızca gözleri görünen kadınlar dikkat çekiyor. Öncelikle Afganistan’daki kuaför dükkanlarına erkeklerin girmesi kesinlikle yasak, dükkanların perdeleri de iç göstermeyen perdeler ile çevrili.
Afganistan’da yaklaşık 18 yıldır güzellik salonu işleten Yalda, kararı duyduğu anı “Hayatının en trajik anı” olarak tanımlarken konuya ilişkin olarak “Afgan kızların elinden kalemi aldılar. Kadınların elinden işlerini aldılar. Bu, hayatımızı kazanabileceğimiz son mesleklerden biriydi” diyor. Taliban’ın kuralları Yalda’nın hayatını ilk kez etkilemiyor, daha önce yönetim kız çocuklarına okulu yasakladığı için eğitim hayatı beş kez kesintiye uğraşmış. Dört çocuklu bekar bir anne olan Yalda, “Eğer bu işi yapmaya devam edemezsem ülkeyi terk etmek zorunda kalıcam. Kadınlarla sorunları varsa, hepimizi bir yere toplayıp bombalasınlar ve yok olalım!”
Haberin duyulmasının ardından kısa sürede birçok müşterisini kaybettiğini söyleyen Yalda, kadınların sağlığı için kişisel bakımlarının güzellik salonlarında yapılması gerektiğini ve salonlara kesinlikle ihtiyaç olduğunu vurguladı.
Bunun yanı sıra 2001’de Taliban rejiminin düşmesi ile kuaförler oldukça popüler hale gelmişti. Neredeyse beş yıl boyunca eve mahkum edilen kadınlar rejimin yıkılması ile güzellik salonlarına akın etmişti ve uzun bir süredir kişisel bakımlarını bu şekilde yaptırıyorlardı.
Taliban 4 Temmuz’da yaptığı bir açıklama ile ülkedeki tüm güzellik salonlarının kapatılmasına karar verdiğini duyurdu ve bu ayın sonuna kadar da süre verdi.
Direndiler ancak işe yaramadı
Yasağın üzerine Taliban’daki kadınlar kararı protesto etmek için direniş gösterdi, ancak direnişleri maalesef kısa sürdü. Çünkü hükümetin güvenlik güçleri tarafından havaya ateş açılarak durduruldular.
Var olabildikleri son yer de ellerinden alındı!
Taliban, Ağustos 2021’de iktidara dönmesiyle kadınların ve kız çocuklarının eğitim ve çalışma haklarını çok ciddi şekilde kısıtlıyor. Devlet, kadınları birçok kamusal alandan (işyeri, park, üniversite ve altıncı sınıfın üzerindeki okullar) da men etti. Dolayısıyla Taliban’ın kontrolünde Afgan kadınların çalışabildiği ve özgürce var olabildiği son yer de ellerinden alındı.
“Erkeklerin meraklı gözlerinden uzak bir yer.”
Bir diğer yandan Afgan kadınlarının saç ve makyaj yaptırabileceği ülkede çok az sayıda etkinlik var. Düğünler de bunlardan biri. Ülkedeki düğün törenleri elbette cinsiyete göre ayrılıyor. Kadınlar Batı tarzında gece elbiseleri giyebiliyor ve hatta çok az tenlerini gösterebiliyor. Bu sırada kuaförde saç ve makyajını yaptıran Tayyeba isimli kadın müşteri gelen yasak ile ilgili, “Burası kadınların stres atmak ve rahatlamak için bir araya geldikleri ve erkeklerin meraklı gözlerinden uzak bir yer.” dedi.
Bakanlık, güzellik salonlarını damatlar için yük olarak görüyor
Bunun yanı sıra düğünler, güzellik salonları için ana gelir kaynağı. En pahalı hizmet, gelin makyajı yani 20 bin AFN, bu da yaklaşık 230 dolar ediyor. Hükümete göre bu fiyatlar salonların kapatılması için. gösterilen gerekli nedenlerden, çünkü bir damat için fazla masraf olarak görülüyor.
Taliban’a göre salonların kapatılması için başka neden de, salonlarda verilen bazı hizmetlerin İslam’da yasaklanmış olması. Örneğin, ‘namazdan önce makyaj yapmanın yıkanmayı engellediği’ söylemi gibi.
Sonuç olarak Afgan kadınları güzellik salonlarının kapatılması kararını, hükümetin ‘kendilerini ezmek için ellerine geçen bir fırsat daha’ olarak görüyor. Güzellik ve kuaför salon sahiplerinin çoğunluğu bekar anneler oluşuyor. Bu da geçimlerini sağlamak ve ailelerine bakabilmek için çok az yolları olduğu gerçeğini açıkça gözler önüne seriyor.
Röportajda dikkat çeken bir diğer salon sahibi ise ‘Rukhsar’. Şehrin uzağında küçük bir kuaför dükkanının sahibi. Rukshar’ın eşi, on yıl önce, ailesini Türkiye’den Avrupa’ya tehlikeli bir tekne yolculuğu ile taşımaya çalışırken hayatını kaybetmiş. Eşini kaybettikten sonra çok zorluklar yaşadığı söyleyen Rukshar, o olayla ilgili, “Yüzden fazla insan korkunç bir durumdaydı.” diyor. Rukshar da ülkedeki birçok kadın gibi çalışarak çocuklarına bakmak zorunda olan annelerden yalnızca biri.
“Kadınların evde kalmalarını istiyorlar.”
Böyle bir kararın neden verildiğini bilmediğini söyleyen Rukshar, “Kadınların evde kalmalarını istiyorlar.” şeklinde konuştu.
“Çalışmak zorundayım, iki çocuğum var.”
Güzellik salonu işleten ‘Latifa’ isimli kadın da konuya ilişkin Marie Claire’e konuşan kadınlar arasında. 35 yaşındaki Latifa 12 yıldır bu işi yapıyor. Eskiden günde yaklaşık 10 bin AFN ( yaklaşık 117 dolar ) kazandığını söyleyen Latifa, şu an 12 ABD dolarına eşdeğer bir para kazanıyor. Ülkedeki çoğu kadın gibi Latifa da evden gizlice çalışmaya devam etmeyi planlıyor. Kocası hayatını kaybettikten sonra yalnız yaşayan Latifa, “Çalışmak zorundayım, kira ödüyorum, evde boş oturamam. Dul bir kadınım ve iki çocuğum var.” diyor.
“Fazla umudumuz yok, bir mucize bekliyoruz.”
Karar sonrası hükümete bir mektup yazarak, kadınların bu karar ile çok büyük zorluklar yaşayacağını belirten Latifa, henüz bir yanıt almadıklarını da belirtti. Marie Claire’e konuşan Taliban sözcüsü de, konuya ilişkin kimseden gelen herhangi bir yazışma olmadığını söyledi. “Bir mucize bekliyoruz.” diyen Latifa, “Fazla umudumuz yok, çünkü okulları ve üniversiteleri yeniden açmadılar.”