29 ya??ndaki Bilim ?nsan? Katie Bouman, Kara Delik’in ilk kez foto?raflanmas?n? sa?layan algoritmay? yazan kad?n olarak tarihe geçti.
Geçti?imiz günlerde Kara Delik’in ilk kez yay?nlanan foto?raf?n? görmü?sünüzdür diye dü?ünüyoruz. Turuncu yüzük ?eklinde bir çerçeveye sahip görünümüyle tüm dünyan?n son günlerde konu?tu?u en önemli ?eylerden olan Kara Delik’in görüntülenmesinin arkas?ndaki ismi tan?maya ne dersiniz?
Kara Delik’in foto?raflanmas?; Katie Bouman taraf?ndan geli?tirilen algoritma sayesinde oldu. Bilim kitaplar?n? ?ereflendirecek bu foto?raf?n çekilmesine neden oldu?u için de Bouman tarihteki yerini çoktan ald?.
Katie Bouman Kimdir?
Katie Bouman 29 ya??nda bir bilgisayar bilimcisi Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’sünde doktora ö?rencisi olarak çal???rken algoritmay? geli?tirmeye ba?lad?. Bouman ö?rencili?i devam ederken, Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nün Bilgisayar Bilimi ve Yapay Zeka Laboratuvar?, Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezi ve Massachusetts Teknoloji Enstitüsü Haystack Gözlemevi’nin deste?iyle bir karadelik görüntüsü elde etme projesine yönlendirildi.
Bouman’?n 2016 y?l?nda gerçekle?en TED konu?mas?nda Kara Delik’le ilgili ?u sözleri sarf etmi?ti;
Kara Delik’in foto?raf?n? çekmek için tüm dünyan?n büyüklü?ünde bir teleskopa ihtiyac?m?z var.
Bilim henüz Dünya büyüklü?ünde bir teleskop olu?turmad?, Bouman ise dünyan?n dört bir yan?ndaki birden fazla teleskoptan verileri birle?tirmenin bir yolunu buldu. (Sekiz telsiz teleskop.)
Son üç y?lda, bu proje (Event Horizon Telescope ) için kara deli?in bulundu?u galaksi olan M87 hakk?nda “milyonlarca gigabayt veri” toplad?. Ancak, Bouman ve ekibinin doldurmas? gereken verilerde hala bo?luklar vard?.
Bouman, geli?tirdi?i algoritmay? TED konu?mas?nda ?öyle aç?kl?yor: “Geli?tirdi?im görüntüleme algoritmalar?, ayn? zamanda görünen bir resme yönlendirmek için s?n?rl? teleskop verilerimizi kullan?yor. Evrendeki tüm ?eyler gibi. ”
Bouman;
Hiç birimiz bunu yaln?z yapamazd?k. Birçok kökenden gelen farkl? insanlar sayesinde ortaya ç?kt?.
“Bu projeye astrofizik bilgisi olmadan ba?lad?m, ancak bu e?siz i?birli?inin bir kara deli?in ilk görüntüleri ile sonuçlanm?? olmas?na hala ?a??r?yorum. Ancak Event Horizon Telescope gibi büyük projeler, farkl? insanlar?n masaya getirdi?i tüm disiplinleraras? uzmanl?k nedeniyle ba?ar?l?.”