Eleştirileri eleştiriyoruz, patriyarka polisleri üzerine düşünüyoruz: Eril bakışa hizmet etmekle suçladığımız bir kadını internette yerin dibine sokmak neye hizmet ediyor?
Sabrina Carpenter, geçtiğimiz günlerde yeni albümü Man’s Best Friend’i duyurdu ve albüm kapağını sosyal medyada paylaştı. 29 Ağustos’ta çıkacak olan iş, yalnızca adıyla değil, aynı zamanda kapakta dizlerinin üzerinde durduğu ve bir erkek figürü tarafından saçından çekildiği görselle de büyük yankı uyandırdı. Kimi çevrelerce eril bakışa hizmet ettiği gerekçesiyle eleştirilen görsel, sanatçıyı hedef alan yorumlara neden oldu.
Ancak her şeyden önce netleştirilmesi gereken bir nokta var: “Male gaze” ya da Türkçesiyle “eril bakışa hizmet etmek” sosyal medyada sıkça kullanılmaya başlanan diğer kavramlar gibi, bağlamından koparılarak içi boşaltılmış durumda. Hatta ironik bir biçimde, kimi zaman kadınları suçlamanın, onları ifade biçimleri üzerinden yargılamanın yeni bir aracına dönüştü. Peki gerçekten nedir bu “male gaze”?
İçindekiler
“Eril Bakış” Ne Demek?
Kavram ilk kez 1975’te İngiliz sinema teorisyeni Laura Mulvey tarafından kullanılıyor. En temelinde eril bakış, kadınların medyada cinsel arzu nesnesi olarak gösteren ve kimliklerinin erkek bir karakter üzerinden tanımlanmasını ifade eder. Daha somut örnekler vermek gerekirse, izlerken gerçek olamayacak kadar mükemmel hissettiren seks sahneleri, hiçbir zaman sinir krizi geçirmeyen sevgililer, hikayenin akışına hiçbir katkısı olmayan yavaş çekim bikini çekimleri, birbirleriyle sadece erkekler hakkında konuşan kız arkadaşlar —bunların hepsi eril bakışın yansımaları olarak görülebilir.
Bir Adım Geri: Sydney Sweeney Etkisi
Bu kavramın son haftalarda gündemimizde normalinden daha fazla yer edinmesinin arka planında ise Sydney Sweeney ve Dr. Squatch markası ile yeni işbirliği olan sabunu Sydney’s Bathwater Bliss’e yönelik tepkiler vardı. Tüm yeteneğine rağmen erkekler tarafından fiziksel özellikleri sebebiyle objeleştirilen oyuncu, kendi banyo suyundan yapılmış sabunları satmaya karar verdi ve bu haberi de en az ürün kadar “pornografik” tınılara sahip bir reklamla duyurdu. Sydney etrafında başlayan ve pek de haksız olmayan tartışmalar hızlıca bağlamından koptu ve Sabrina Carpenter’a sıçradı.
Sabrina’nın Albüm Kapağı
Sabrina’nın albüm kapağı, kimine estetik olarak yetersiz gelebilir. Yine de şunu düşünmeden konuyu kapatmamak gerek: Kariyeri boyunca kadın ve LGBTİ+’lar için üretim yapmış, bu süreçte birden fazla kez bir natrans bir erkekle ilişkisi ya da cinselliğini açıkça yansıtması nedeniyle “linçlenmiş” genç bir kadına “Eril bakışa hizmet ediyor” demek için henüz yayınlanmamış bir albümün kapağından daha fazlasına ihtiyacımız var. Özellikle de Sabrina’nın da bahsettiği gibi “kadınların her zamankinden daha çok hedef gösterildiği” bu zamanlarda.
Trad Wife Gerçekleri
Kadınların cinselliğini yaşama ve gösterme biçimlerini bu kadar kolay etiketlemek kadınların seksin bir öznesi olmaktan uzaklaştırmak, yükselişine şahit olduğumuz “muhafazakar, hanım hanımcık” kadın imajını beslemek değil midir?
Sabrina Carpenter’ın albüm kapağında gördüğümüz “submissive” (itaat eden) seks partneri tercihini aşağılayıcı bulmak, seksi hala birilerinin kazandığı, birilerinin kaybettiği bir güç oyunu olarak algılamak değil midir? Fantaziler, bireylerin kendilerini yatakta ifade etme biçimi olmanın yanında karşılıklı rızanın alındığı ve sınırların öncesinden tartışıldığı, dolayısıyla dominant tarafın da itaatkar tarafın da eşit derece kontrolde olduğu—sadece belirli rollere büründükleri—cinsel deneyimler olarak anlatılabilir.
Sadece Sabrina’nın değil, rızası dahilinde birçok kişinin tercih edebileceği bir cinsel rolün medya görünlüğünü “kadınları aşağıya çeken” hatta “feminizmi geriye götüren” bir imaj olarak görmek ne kadar sağlıklı? Patriyarkanın kadın bedeni ve cinselliği üzerinde sahip olduğu ya da olma çabasını sürdürdüğü kontrolü düşündüğümüzde fantezileri konusunda dürüst ve açık olan bir kadın mücadeleye neden zarar veriyor? Kadınların cinselliği— sadece seks pratikleri değil, cinsel yönelimleri de—patriyarkal medya için sadece magazin içeriği iken aynı kadınları kendi cinselliklerini kabullendiği yerde mi çizgiyi çekiyoruz? Yalnızca natrans erkeklerden hoşlanmadığını şarkı sözlerinde yansıtan Billie Eilish bir erkekle beraber görüntülendiğinde kuir kimliğini silmeye çalışan fobik medya ile Sabrina’yı “slut shame”leyen medya aynı değil mi?
Genç Kadınların Albüm Kapaklarına Bile Katlanamıyor Muyuz?
Bana kalırsa daha da önemli soru şu olmalı: Eril bakış açısı da kadınları bu bakış açısına hizmet etmek zorunda hissettiren sektör baskıları da patriyarkanın ürünü iken neden genç kadınları albüm kapaklarına bile katlanamıyoruz?
Gündeme neredeyse sadece kadına karşı şiddet ile Chris Brown hala Grammy kazanıp stadyumları doldurabiliyor iken, bir otel odasında kız arkadaşını dövdüğü videolar yıllardır internette dolaşan Diddy ancak bu sene yargılanırken, Hollywood’un yaşlı erkekleri kaybettikleri şiddet davalarına rağmen başrollerde oynamaya devam ediyorken, daha yeni reşit olmuş çocukları yaşında sevgilileri ile rahat rahat gezerken biz neden kadınlara karşı bir “cadı avı” başlatıyoruz?
Heteroseksüel ilişkilerin Temsili
Sabrina’nın genel üretimlerine baktığımızda kendisinin heteroseksüel ilişkilerde yaşanan sorunları özgün ve komik bir dille, oldukça da dürüstçe anlattığını görebiliyoruz. Kariyerinin yükselişe geçtiği dönemlerde eski erkek arkadaşı ve başka bir pop yıldızı ile yaşanan aşk üçgeninden kaynaklı maruz kaldığı linçleri, hakkında başlatılan “slut shaming” kampanyasını ya da bir süredir konserlerindeki sahne şovunun bir parçası olarak yaptığı “Juno Pozu” sebebiyle medyadan ve ailelerden gelen eleştirileri düşünürsek belki de bu albüm kapağı Sabrina’nın kendisini nasıl gördüğü ile ilgili değil, geriye kalan herkesin onu nasıl gördüğü ile alakalı olabilir.
Sanat, bir ifade biçimi ve özgürlüğü olarak var olduğu sürece Sabrina da geriye kalan herkes gibi hislerini ifade ederken didaktik bir feminist anlatı sürdürmeme hakkına sahip. Kendisi ironik bir anlatı seçmiş olabilir, gerçekten albüm kapağında gördüğümüz itaatkar seks partneri olduğu bir hikaye anlatacak olabilir veya bambaşka bir yol izleyebilir. Hatta albüm kapağı gerçekten eril bakışa da hizmet ediyor olabilir ama sosyal medyada sinirlenip nefret dolu paragraflar yazmadan önce durup düşünmemiz gereken bir şey var: Eril bakışa hizmet etmekle suçladığımız bir kadını internette yerin dibine sokmak neye hizmet ediyor?
Kapak / Fotoğraflar: @sabrinacarpenter
İlginizi çekebilecek bir diğer yazı >>>>> Demokrasi feministtir: Ve bu birilerini rahatsız edebilir